TRẦN THỊ HOA

Tên thật: Têrêxa Trần Thị Hoa, sinh ngày 25-12-1936, tại
làng Thượng Vỹ, tỉnh Hà Nam. Nhập đệ tử viện Hội dòng nữ
Mân Côi Đa Minh Lạng Sơn, ngày 01-01-1961, vào tập viện
ngày 29-04-1964, khấn lần đầu ngày 30-4-1965, khấn trọn
đời ngày 30-4-1971. Qua đời ngày 12-11-2003.
Tác phẩm: Hoa Trái Mùa (di cảo, 2003).357

BÔNG HOA TRONG VƯỜN RÀO KÍN
LÊ ĐÌNH BẢNG
Khi bắt tay thực hiện tuyển tập thơ Công giáo “Ở
THƯỢNG NGUỒN THI CA CÔNG GIÁO VIỆT NAM”,
tôi cũng đã nghĩ ngay đến những người làm thơ sống đời tu
trì. Nhiều, khá nhiều. Đặc biệt các nữ tu, bởi tâm hồn họ
giàu cảm xúc, dễ rung động. Trong tập này, con số giám
mục và linh mục không ít. Trong đó có một nam tu, chẳng
hạn thầy giảng Phanxicô. Chẳng lẽ lãng quên một, hai bông
hoa, nữ tu Trần Thị Hoa, nữ tu Huỳnh Thị Kim Hải. Làm thơ
cũng là một cách cầu nguyện. David với Thánh Vịnh. Gioan
Thánh Giá với Khúc Linh Ca. Têrêsa Hài Đồng Giêsu với
truyện Một Tâm Hồn… Hình như thi ca chắp cánh cho họ
bay lên cõi thần thiêng?
Vẫn biết thế. Nhưng nhà tu thường dị ứng, nếu không
muốn nói là tránh né thơ, sợ làm thơ – yêu thơ – đọc thơ
thì tâm hồn đâm ra ủy mị, lãng mạn… và hư hỏng? Cho nên,
không lạ gì, đọc thơ của bậc tu trì, cứ thấy có cái gì gượng
gạo làm sao ấy. Họ không dám để cho dòng cảm xúc tuôn
trào ra một cách tự nhiên. Thơ của họ như ẩn núp trong
chiếc áo dòng, bị bao vây bởi thành lũy của luật dòng, của
lý trí, của bí tích, phụng vụ. Nhiều lần trong chỗ bạn bè
viết lách thân quen, tôi được nghe những nỗi niềm riêng
tư ấy. Gần xa xung quanh tôi, không thiếu những nhạc sĩ,
nhà văn, nhà thơ, họa sĩ, chỉ vì có tí máu vẽ vời, ngân nga,
đàn hát khi còn ngồi trên ghế chủng viện, nhà dòng liền
được khuyến cáo phải đoạn tuyệt ngay với nàng nghệ thuật.
Bằng không, chỉ còn một con đường là về “thế gian, xuất
tu” cho chắc ăn. Biến đi cho nó thoáng.
Cho nên, trường hợp nữ tu Têrêsa Trần Thị Hoa với tập
thơ HOA TRÁI MÙA đúng là “trái mùa”, rất khác thường.
Đấy là chuyện ngày xưa, của thế kỷ trước lận. Không biết
ngày nay đã có gì khác chưa? Chỉ biết rằng trong lòng họ
ấm ức, vướng víu, vẫn khôn nguôi. Ngoài kinh nguyện, tu
tập, học hành và sinh hoạt, họ cũng muốn trải lòng ra với
những suy tư thần học, những cảm nghiệm về Thiên Chúa,
về đời người, đời mình, theo cái cách của riêng mình. Đọc
kỹ những kinh nguyện của Têrêsa Avila, Têrêsa Hài Đồng
Giêsu, ta dễ dàng bắt được ngôn ngữ, cảm hứng đầy chất thi
ca, đầy cảm xúc ngọt ngào dễ thương của phụ nữ.
Nữ tu – nhà thơ Trần Thị Hoa là một bông hoa nở muộn
trong vườn rào kín. Tôi biết và đọc thơ chị hơi trễ, những
ngày tháng cuối đời. Các chị trong nhà dòng bảo, Hoa có
tâm hồn thơ nhạy cảm trước mọi tình cảnh bên ngoài và
nội tâm thiêng liêng. Nhờ vậy mà những hành hạ đớn đau
về thể xác do cơn bệnh hiểm nghèo đã trở thành niềm vui
thánh giá của chị. Ít khi thấy Hoa kêu ca than thở. Ít khi Hoa
muốn làm phiền chị em. Lặng lẽ đau. Lặng lẽ chịu. Và lặng
lẽ nguyện cầu, và lặng lẽ giã từ cõi trọ để nghiệm sinh ở
cõi khác. Hoa làm thơ dễ như trò chơi. Những câu chữ nhẹ
nhàng, giản đơn như đang trò chuyện, nguyện cầu. Hoa sở
trường về thể loại lục bát.
Nghiêng mình, nhặt cánh hoa rơi
Cài lên chiếc áo cuộc đời, đẹp chưa
Cuộc đời vẫn những nắng mưa
Gian truân, vất vả vẫn chưa hết đời
Lại nhặt những cánh hoa rơi
Cài lên chiếc áo cho đời đẹp thêm
(Cánh hoa rơi)
Hoặc:
Con tim thổn thức bồi hồi
Ngày đầy hạnh phúc, đất trời giao duyên
Run run, chẳng dám bước lên
Chúa ôi, nhi nữ phận hèn là con.
(Khoảng không)
Cứ thế, cứ thế. Lời thơ của người nữ tu Đa Minh rỉ rả
thầm thì. Như giọt sương mai đậu mềm trên lá trên hoa. Như
tiếng chim sơn ca gọi mặt trời, dẫn ai kia vô khu vườn rào
kín. Ở đấy, nguyện cầu nhỏ to với Giêsu, bạn tình.
(Trích theo Lê Đình Bảng, Miền Thơ Kinh Cầu Nguyện, tt.
488-490)360